Decennia na de laatste explosie in het ‘plofbos’ slaat een groep enthousiaste creatieve ondernemers de handen ineen om de Enclave op het Hembrugterrein in Zaandam nieuw leven in te blazen. De Enclave bestaat uit elf monumentale gebouwen aan de rand van dit bijzondere bos. In de panden werd voorheen munitie geproduceerd en er werden voorraden opgeslagen. De gebouwen (gezamenlijk ruim 6.000 m2 vloeroppervlak) zijn gekocht van gebiedsontwikkelaar Hembrug Zaandam B.V.* De (inmiddels onherroepelijke) woonbestemming is in september 2020 door de gemeente Zaanstad verleend.
Ontwerper Joris Laarman en zijn partner Anita Star, waren deelnemers van het winnende team voor de tender van het Hembrugterrein. In januari 2018, toen duidelijk was dat de tender van het Hembrugterrein gewonnen was, brachten zij binnen korte tijd een groep van enthousiaste makers en creatievelingen bij elkaar. Van filmproducent, muzikant, bakker, landschapsarchitect, logopedist, cameraman, grafisch vormgever, bierbrouwer tot schilder en smid. Ze verenigden zich in ‘Coöperatie de Hemburgers’ en kochten met 26 huishoudens het monumentale ensemble de ‘Enclave’, ingeklemd tussen het kleibos en zijkanaal G. Elf gebouwen in totaal waarvan twee gemeenschappelijk.
De Hemburgers
De ‘Hemburgers’ gaan hier straks werken en wonen, ook zijn er ideeën voor collectieve tuinen en allerlei culturele en maakprojecten. De omgevingsvergunning voor de daadwerkelijke transformatie van de monumentale panden moet nog worden aangevraagd, maar de onherroepelijke woonbestemming is een feit en de eerste schetsen liggen er al. Het uitgangspunt zijn de oorspronkelijke ontwerpen. De buitenkant van de gebouwen wordt zoveel mogelijk intact gelaten. Het is een traject dat in nauwe samenwerking met het supervisieteam van de gemeente Zaanstad en de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed doorlopen wordt.
‘‘Het is altijd onze droom geweest om met een groep gelijkgestemden te wonen en werken op zo’n inspirerende plek in het groen. Met weinig voorstellingsvermogen zagen wij jaren terug al een bijzondere leefplek voor ons” – Anita Star
“We hebben heel veel zin om dit enorme klusavontuur met z’n allen aan te gaan op een duurzame en verbindende manier met respect voor de monumenten en de prachtige natuur om ons heen” – Veerle Snijders
‘‘De ‘Hemburgers’ zijn allemaal makers die iets kunnen opbouwen, dat is onze gemene deler. Zo’n groep bij elkaar levert een heel bijzondere synergie op, meer dan de som der delen” – Joris Laarman
Over het Hembrugterrein
Het Hembrugterrein ligt tussen Amsterdam en Zaandam, in het hart van de voormalige Stelling van Amsterdam. Het terrein spreekt tot de verbeelding met 50 monumentale gebouwen verspreid over ongeveer 42 hectare. De wapen- en munitiefabriek was van 1895 tot 2003 in verschillende bedrijfsvormen op het terrein gevestigd en sloot zo’n vijftien jaar terug (in 2003) definitief de deuren. De natuur nam het gebied over en de gebouwen raakten in verval. In de afgelopen jaren zijn al verschillende (monumentale) gebouwen op het terrein opgeknapt. Creatieve ondernemers hebben hun intrek genomen en Hembrug weer doen opleven.
Foto’s: Thijs Wolzak
* ABC Planontwikkeling en LIFE MAKES SENS.
Mail: enclavebestuur@gmail.com
Instagram: @hembrugenclave
Meer info over de plannen op het Hembrugterrein: hembrug.org
